Święcicki Tadeusz Stanisław, krypt.: T.S., (T.S.), T.Ś., (t. ś.), pseud.: Andrzej Chudogęba, Andrzej Rudnicki, Andrzej Świętosławski (1893—1973), dziennikarz, publicysta.
Ur. 30 X w Warszawie, był synem Wacława (zob.) i Aleksandry z Wilkoszewskich (ok. 1862 — 1919). Miał braci: Czesława (1897—1971), uczestnika pierwszej i drugiej wojny światowej, oficera WP, po drugiej wojnie światowej zamieszkałego w Londynie, Stanisława (1897—1942), adwokata, we wrześniu 1939 w Warszawie szefa bezpieczeństwa Komisariatu Cywilnego Obrony Pragi, w okresie okupacji niemieckiej żołnierza ZWZ/AK, więzionego na Pawiaku w Warszawie, zamordowanego 16 X w publicznej egzekucji, oraz siostrę Jadwigę Aldonę (1900—1995), inspektorkę oświaty pozaszkolnej, podczas drugiej wojny światowej pielęgniarkę PCK i Pomocniczej Służby Wojskowej Kobiet Polskich Sił Zbrojnych, po wojnie kierowniczkę biblioteki Inst. Józefa Piłsudskiego w Londynie.
Ś. od r. 1904 uczył się w III Gimnazjum w Warszawie, z którego został relegowany za udział w strajku szkolnym w lutym 1905. Kontynuował naukę w warszawskim Prywatnym Gimnazjum Filologicznym Wojciecha Górskiego i 12 XII 1912 zdał tam maturę. Należał do tajnego Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej i na II Zjeździe Związku w Krakowie w czerwcu t.r. wszedł w skład jego Centralnego Komitetu. Współpracował z tajnym organem Związku, szkolnym dwutygodnikiem „Ruń”, w którym m.in. opublikował artykuł Poznaniacy (1913 nr 9—11). Prawdopodobnie w r. 1913 wstąpił do nielegalnej PPS. Po nostryfikacji matury w październiku t.r. przed rządową Komisją Egzaminacyjną w Moskwie studiował historię na Wydz. Filozoficznym UJ. Poznał wtedy Bogusława Miedzińskiego i wstąpił do stow. młodzieży studenckiej «Promień», kierowanego przez Romana Starzyńskiego. W sierpniu 1914 pracował jako korepetytor w pow. kutnowskim.
Na początku pierwszej wojny światowej, po zajęciu w listopadzie 1914 pow. kutnowskiego przez Niemców, wstąpił Ś. w grudniu t.r. do I Brygady Leg. Pol. Walczył w sierpniu 1915 pod Wysokiem Lit. (pow. brzeski), 2 X t.r. pod Sobieszynem nad Styrem oraz w dn. 22—30 X pod Kuklami (pow. łucki); dwukrotnie w tym okresie był ranny. Na rozkaz komendanta I Brygady Józefa Piłsudskiego został w listopadzie odkomenderowany do Warszawy, do dowodzonej przez kpt. Tadeusza Kasprzyckiego Komendy Naczelnej POW. Równocześnie pracował w sekretariacie powołanego 18 XII przez Artura Śliwińskiego piłsudczykowskiego Centralnego Komitetu Narodowego. Redagował od lipca 1916 do maja 1917 z Tadeuszem Szpotańskim (od sierpnia 1916 również ze Stanisławem Thuguttem) półlegalny „Biuletyn” Komitetu, a od września 1916 m.in. z Adamem Skwarczyńskim i Tadeuszem Hołówką nielegalny organ POW, dwutygodnik „Rząd i Wojsko”. Dodatkowo t.r. objął funkcję sekretarza redakcji, związanego z obozem aktywistycznym, dziennika „Nowa Gazeta”, w którym publikował artykuły polityczne i recenzje literackie. Od października studiował na Wydz. Prawa i Nauk Państw. Uniw. Warsz. (do zawieszenia zajęć 22 VI 1917 przez gen.-gubernatora H. von Beselera). Na początku r. 1918 został wprowadzony przez Franciszka Paschalskiego i Mieczysława Dębskiego do związanego z masonerią politycznego klubu dyskusyjnego zwanego 444 lub Czysta Ręka, zbierającego się w budynku warszawskiej Biblioteki Publicznej. W październiku t.r. wznowił studia historyczne na Wydz. Filozoficznym UJ, ale na wieść o uwolnieniu Piłsudskiego z Magdeburga wrócił na początku listopada do Warszawy.
Dn. 10 XI 1918 uczestniczył Ś. w naradzie Piłsudskiego z działaczami stronnictw lewicowych w lokalu Komendy Naczelnej POW przy ul. Szpitalnej 1; z tego zebrania sporządził notatki. Objął funkcję adiutanta prasowego Piłsudskiego, którą pełnił do końca listopada t.r. W grudniu został sekretarzem redakcji dziennika PPS „Robotnik”, a od stycznia 1919 pełnił podobną funkcję w redagowanej kolejno przez Bohdana Straszewicza i Skwarczyńskiego „Gazecie Polskiej” (kontynuacja „Nowej Gaz.”); sekretarzem redakcji był do upadku pisma pod koniec listopada t.r. Na tych łamach publikował również artykuły polityczne. Pod pseud. Andrzej Świętosławski ogłosił piętnastostronicową broszurę Prawda o komendancie Piłsudskim (W. 1919). Wstąpił w tym czasie do paramilitarnego Związku Strzeleckiego. Zmobilizowany w grudniu do WP, został adiutantem dowódcy Grudziądzkiego Pułku Strzelców por. Ludwika Bociańskiego; podczas wojny polsko-sowieckiej uczestniczył w dn. 13—25 VIII 1920 w bitwie pod Warszawą.
W lutym 1921 został Ś. zwolniony z wojska w stopniu podporucznika i zamieszkał w Poznaniu. Od maja t.r. redagował tam zbliżony do obozu piłsudczykowskiego dziennik „Przegląd Poranny”; pod krypt. (t.ś.) i (T.S.) opublikował w nim kilka artykułów o tematyce politycznej i społecznej. W listopadzie przeniósł się do Krakowa, gdzie kierował tamtejszym oddz. Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT), a równocześnie kontynuował studia, tym razem w Szkole Nauk Politycznych przy Wydz. Prawa UJ; w czerwcu 1924 otrzymał tam absolutorium. Następnie w marcu 1925 wyjechał do Berlina, gdzie pomagał Tadeuszowi Katelbachowi w powołaniu Centrali Prasowej, zbierającej materiały dla czasopism polonijnych w Niemczech. Po Jerzym Stempowskim objął w czerwcu t.r. funkcję berlińskiego korespondenta PAT; współredagował także organ Związku Polaków w Niemczech, „Dziennik Berliński”. W sierpniu 1929 premier Kazimierz Świtalski mianował go kierownikiem Biura Prasowego Prezydium Rady Ministrów. Dn. 13 XII 1930, w zastępstwie Miedzińskiego, przeprowadził Ś. wywiad z Piłsudskim, opublikowany nazajutrz w „Gazecie Polskiej”. Został członkiem powołanego w r. 1932 Związku Dziennikarzy RP i trzykrotnie był wybierany na jego prezesa. T.r. objął funkcję prezesa Rady Administracyjnej PAT. Dn. 7 X 1933 został redaktorem naczelnym nowo powstałego warszawskiego tygodnika „Pion”; do współpracy pozyskał m.in. Olgierda Górkę, Karola Irzykowskiego i Jana Emila Skiwskiego, a sam publikował w nim artykuły polityczne i społeczne pod pseud. Andrzej Chudogęba. Po podpisaniu 26 I 1934 polsko-niemieckiej deklaracji o niestosowaniu przemocy (pakt o nieagresji) przewodniczył delegacji dziennikarzy polskich odwiedzających Niemcy. Dn. 17 XI t.r. oddał redakcję „Pionu” Włodzimierzowi Antoniewiczowi, a w grudniu 1935 premier Marian Zyndram Kościałkowski odwołał go z funkcji kierownika Biura Prasowego Prezydium Rady Ministrów oraz prezesa Rady Administracyjnej PAT. W styczniu 1936 wyjechał do Paryża, gdzie objął kierownictwo tamtejszego oddz. PAT. Opublikował wspomnieniowy artykuł Pierwszy dzień Komendanta w wolnej Polsce („Naród i Wojsko” R. 2: 1935 nr 16).
Po kampanii wrześniowej, od 25 IX 1939, redagował Ś. w Paryżu urzędowy dziennik „Monitor Polski” oraz kierował PAT; obie funkcje zachował również po podporządkowaniu PAT w październiku t.r. Centrali Informacji i Dokumentacji kierowanej przez Mariana Seydę i Stanisława Strońskiego. W kwietniu 1940 przeszedł załamanie nerwowe i leczył się w Paryżu w szpitalu. Po opuszczeniu szpitala w czerwcu 1941 nadal mieszkał w okupowanym przez Niemców Paryżu i od jesieni r.n. działał w polskim ruchu oporu we Francji. Aresztowany 17 IX 1943, został osadzony w paryskim więzieniu Fresnes, skąd w kwietniu 1944 wywieziono go do obozu koncentracyjnego Auschwitz; od maja t.r. przebywał w obozie Buchenwald, gdzie 11 IV 1945 został uwolniony przez armię amerykańską.
Ś. wrócił do Paryża i pod koniec r. 1945 rozpoczął pracę zastępcy szefa sekcji polskiej Radia France Internationale. Współredagował „Dziennik Radiowy” oraz był autorem cyklu 41 audycji o życiu i muzyce Fryderyka Chopina. W towarzystwie dyrektora paryskiego Théâtre de l’ Athénée L. Jouveta odwiedził w r. 1947 Polskę, ale nie zdecydował się na powrót do kraju na stałe. Wydał i opatrzył wstępem dwujęzyczną edycję „Pożegnania” J. P. Bérangera w przekładzie Cypriana Kamila Norwida (P. J. Béranger, C. K. Norwid, „Adieu-Pożegnanie”, Florencja 1949). Pełnił funkcję sekretarza Tow. Przyjaciół Książki w Paryżu. Nawiązał współpracę z redagowanym tamże przez Jerzego Giedroycia miesięcznikiem „Kultura”; publikował w nim recenzje literackie oraz ogłosił artykuł „Ostatnia wola Piłsudskiego” (1950 nr 5). W r. 1963 przeszedł w Radio France Internationale na emeryturę. W związanych z „Kulturą” paryskich „Zeszytach Historycznych” zamieszczał przyczynki dotyczące najnowszej historii Polski, m.in. Jak prof. Władysław Smoleński o mało nie został premierem (1963 z. 3) oraz Masoneria w Polsce. „444”, czyli „czysta ręka” (1963 z. 4). W „Kulturze” ogłosił w tym samym czasie wspomnienia obozowe Z kroniki Buchenwaldu (1965 nr 6) oraz życiorys Miedzińskiego pt. Ostatni Marszałek Senatu Rzplitej Polskiej (1972 nr 6). Wspomnienia o Adamie Kocu opublikował w londyńskim roczniku „Niepodległość” (T. 8: 1972). Wydał z rękopisu „Rys historyczno-chronologiczny Towarzystwa Wolnego Mularstwa w Polsce” (Londyn 1968), autorstwa swego dziada, Walentego Wilkoszewskiego. Zmarł 11 IV 1973 w Paryżu, został pochowany na cmentarzu na przedmieściu Bagneux.
W małżeństwie z Eugenią (1897—1960) miał Ś. syna Wojciecha, zamieszkałego w Paryżu, oraz nieznaną z imienia córkę, osiadłą w Australii.
Bibliogr. „Kultury”, cz. 1; Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51—1917/18, Kr. 2014 III; Krawczyk J., Szymański J., Bibliografia. „Zeszyty Historyczne” 1—110 (1962—1994), Paryż 1996; Słown. pseudonimów, IV; Słownik biograficzny adwokatów polskich, W. 2007 II (dot. brata, Stanisława); — Adamczyk A., Bogusław Miedziński (1891—1972), Tor. 2000; Cenckiewicz S., Tadeusz Katelbach. Biografia polityczna (1897—1977), W. 2005; Chajn L., Wolnomularstwo II Rzeczypospolitej, W. 1975; Czarnecki W., Zonik Z., Walczący obóz Buchenwald, W. 1969; Czekaj K., Artur Śliwiński (1877—1953), W. 2011; Faryś J., Koncepcje polskiej polityki zagranicznej 1918—1939, W. 1981; Garçon G., La radio française parle le polonais, Lille 1991 s. 22, 27—8, 39—40, 144, 146 (fot.); Grabowski W., Polska Agencja Telegraficzna 1918—1991, W. 2005; tenże, Polska tajna administracja cywilna 1940—1945, W. 2003 (dot. brata, Stanisława); Jędrzejewicz W., Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867—1935, Kr.—Łomianki 2006—7 I—II, IV; Kmiecik Z., Prasa warszawska w latach 1908—1918, W. 1981; Księga gości Jana Lechonia, Oprac. B. Dorosz, Tor. 1999; Lewandowska S., Prasa polska emigracji wojennej 1939—1945, W. 1993; Nałęcz D., Sen o władzy, W. 1994; Obraz liter. pol. XIX i XX w.; Paczkowski A., Prasa polska w latach 1918—1939, W. 1980; Pluta-Czachowski K., Organizacja Orła Białego, W. 1987; Pobóg-Malinowski W., Najnowsza historia polityczna Polski 1914—1939, Gd. 1990 II; Wojciech Górski i jego szkoła, Red. J. Lasocki, J. Majdecki, W. 1982; — Alf-Tarczyński T., Wspomnienia oficera Pierwszej Brygady, Londyn 1979 s. 195—202; Giedroyć J., Autobiografia na cztery ręce, W. 1999; Giedroyć J., Bobkowski A., Listy 1946—1961, W. 1997; Piłsudski J., Pisma zbiorowe, W. 1937 IX 263—70; Rzeczpospolita Polska czasu wojny. Dziennik Ustaw i Monitor Polski 1939—1945, Red. A. K. Kunert, W. 1995; Rakowski J., Wspomnienia, „Niepodległość” T. 16: 1983 s. 182, 197; Słonimski A., Kroniki tygodniowe 1932—1935, W. 2001; Starzyński R., Cztery lata wojny w służbie Komendanta, W. 2012; Winczakiewicz J., Z szuflady emigranta, Tor. 2001; Zyndram-Kościałkowski W., Poloneza czas skończyć, Londyn 1978 s. 110; — „Arch. Emigr.” 1999 z. 2 s. 247—9; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1973: „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” [Londyn] nr 15, 99, „Kultura” [Paryż] nr 5, 11, „Życie Warszawy” nr 160; — Arch. UJ: sygn. WF II 373 1913/14, WF 375 II półr. 1913/14, WF II 384 I półr. 1918/19, sygn. WP II 305 1921/2, WP II 307 1922/3, WP II 309 1923/4, WP II 392 (podania studentów); Arch. Uniw. Warsz.: sygn. RP —UW 1.692.
Elżbieta Ciborska